Sıcak Çarpması Nedir? Sıcak Çarpması Belirtileri Nelerdir?

Yaz aylarının kavurucu sıcakları, tatil ve açık hava aktiviteleri için harika avantajlar sunarken, aynı zamanda ciddi sağlık risklerini de beraberinde getirir. Bu risklerin en tehlikelerinden bir tanesi, sıcak çarpması nedir? sorusunun yanıtını bilmenin kritik önem taşıdığı, genellikle hafife alınan ancak ölümcül olabilen sıcak çarpmasıdır. Vücudumuzun doğal soğutma mekanizmalarının iflas ettiği bu acil tıbbi durum, hızlı ve doğru müdahale edilmediği zaman kalıcı organ hasarına ve hatta ölüme sebep olabilir.

Peki, bu sıcak çarpması nedir ve ondan nasıl korunabiliriz? Vücudumuz, beyin hipotalamus bölgesi tarafından yönetilen hassas bir termostat sistemine sahiptir. Ortam ısındığında hipotalamus, ter bezlerine ter üretmeleri için sinyal gönderir. Terin buharlaşması cildi soğutur. Aynı zamanda cilde yakın kan damarları genişleyerek, sıcak kanın cildin yüzeyine daha yakın akmasını ve ısının dışarıya atılmasını sağlar. Hipertermi ya da sıcak çarpması, işte bu önemli sistemin aşırı yüklenerek çökmesi durumudur.

Osmangazi Aritmi Randevu Al  Çekirge Aritmi Randevu Al  İnegöl Aritmi Randevu Al

Sıcak Çarpması Neden Olur?

Hiperterminin altında, vücudun ısıyı düzenleme kabiliyeti olan termoregülasyon sisteminin çökmesi yatar. Normal koşullarda vücudumuz, terleme ve derideki kan damarlarını genişleterek fazla ısıyı dışarı atar. Fakat bazı durumlar bu mekanizmanın yetersiz kalmasına sebep olur. Sıcak çarpması neden olur sorusunun yanıtı, çoğunlukla iki ana kategori altında incelenir. Bu iki kategoriyi anlamadan önce temel soruyu yeniden soralım: Sıcak çarpması nedir?

Klasik Sıcak Çarpması: Bu tarz, çoğunlukla yaşlılar, kronik hastalığı olanlar (kalp, böbrek ya da akciğer rahatsızlıkları gibi) ve bebekler gibi hassas grupları etkiler. Vücudun çevre sıcaklığına uyum sağlama kapasitesinin düşük olması temel sebebidir. Yüksek sıcaklık ve neme maruz kalınan birkaç günden sonra yavaş yavaş gelişebilir. Yetersiz havalandırmaya sahip evlerde yaşamak, klima kullanmamak ve yeterli sıvı tüketmemek bu türün en yaygın tetikleyicileridir. Vücut, pasif olarak ısınır ve soğutma mekanizmaları artan yükü kaldıramaz hale gelir.

Efora Bağlı Sıcak Çarpması: Bu durum, çoğunlukla sağlıklı ve genç kişilerde, sıcak ve nemli havada yoğun fiziksel aktivite esnasında ortaya çıkar. Sporcular, askerler, inşaat işçileri ve tarım çalışanları yüksek risk altındadır. Yoğun efor esnasında kaslar büyük oranda ısı üretir. Çevresel sıcaklık ve nemin de yüksek olması, vücudun terleme yoluyla ürettiği bu ısıyı etkili bir biçimde atmasını önler. Sonuç olarak vücut iç sıcaklığı tehlikeli düzeylere hızlıca yükselir. Bu tarz sıcak çarpması, saatler içerisinde aniden gelişebilir.

Bu iki ana sebebin yanı sıra, riski artıran bir dizi etken bulunur. Yetersiz sıvı alımı (dehidrasyon), alkol tüketimi (vücudun ısı düzenleme kabiliyetini bozar ve idrar söktürücü etki gösterir), bazı ilaçlar (idrar söktürücüler, beta blokerler, antihistaminikler, bazı antidepresanlar ve antipsikotikler) ve obezite gibi durumlar da sıcak çarpmasına zemin hazırlar. Aynı zamanda, soğuk bir iklimden sıcak bir iklime yeni yolculuk etmiş ve vücudu henüz yeni şartlara uyum sağlamamış kişiler de yüksek risk altındadır.

Sıcak Çarpması Belirtileri Nelerdir?

Hiperterminin en belirgin ve tehlikeli işareti, vücut sıcaklığının 40^oC ya da daha üzerine çıkmasıdır. Fakat bu durum her daim kolaylıkla ölçülemeyebilir. Bundan dolayı, diğer belirtileri tanımak, erken müdahale için kritik bir öneme sahiptir. Sıcak çarpması belirtileri nelerdir sorusunun cevabı, çoğunlukla vücudun alarm veren sinir sistemi semptomları ile başlar ve bu, durumu sıcak bitkinliğinden ayıran en önemli özelliktir.

Hipertermi, sıklıkla daha hafif bir durum olan sıcak bitkinliğinin ilerlemiş halidir. Bundan dolayı, öncü belirtileri bilmek de yararlıdır. Sıcak bitkinliğinde aşırı terleme, yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kas krampları ve soluk, nemli bir cilt görülebilir. Bu adımda birey hala bilinçlidir fakat kendini çok kötü hisseder. Bu adımda serin bir yere geçip sıvı almak çoğunlukla durumu düzeltir. Fakat bu belirtiler göz ardı edildiği zaman ya da müdahale edilmediğinde, durum hızla sıcak çarpmasına dönüşebilir. Tam bu hususta Sıcak çarpması nedir? sorusunun en kritik yanıtları devreye girer.

Gerçek bir hiperterminin en önemli belirtileri şunlardır:

• Yüksek Vücut Isısı: 40^oC ve üzeri vücut sıcaklığı en temel göstergedir.
• Zihinsel Durumda Değişiklik: Bu, sıcak çarpmasının en ayırt edici özelliğidir. Kişide kafa karışıklığı, huzursuzluk, konuşma bozukluğu, sinirlilik, sanrı görme, nöbet geçirme ve hatta koma gözlenebilir. Beyin, yüksek sıcaklığa karşı son derece hassastır ve bu belirtiler beynin etkilendiğini gösterir.
• Ciltte Değişiklik: Klasik sıcak çarpmasında vücut terleme kabiliyetini kaybettiğinden dolayı cilt çoğunlukla sıcak, kırmızı ve tamamen kurudur. Bu çok tehlikeli bir işarettir. Efora bağlı sıcak çarpmasında da kişi yoğun efor sarf ettiğinden dolayı cilt sıcak olmasına karşın hala terli ya da nemli olabilir. Bu durum yanıltıcı olmamalıdır; bilinç değişikliği varsa durum kritiktir.
• Hızlı ve Yüzeysel Solunum: Vücut, ısıyı atmaya çalışırken solunum hızlanır.
• Kalp Atışlarında Hızlanma: Kalp, organlara kan pompalamak için daha çok çalışmak zorunda kalır, bu da nabzın belirgin biçimde hızlanmasına (taşikardi) sebep olur.
• Şiddetli Baş Ağrısı: Çoğunlukla zonklayıcı stilde ve çok şiddetlidir.
• Bulantı ve Kusma: Sindirim sistemi de artan stresten etkilenebilir.

Bu belirtilerden herhangi bir tanesi fark edildiği zaman, özellikle de zihinsel durumda bir farklılık varsa, durumun acil bir tıbbi destek gerektirdiği unutulmamalıdır. Sıcak çarpması nedir belirtileri özellikleri bakımından ele alındığı zaman, en önemli nokta beyin fonksiyonlarındaki bozulmadır.

Sıcak Çarpması Nasıl Önlenir?

Hipertermi, ciddi bir durum olsa bile alınacak basit ve etkili tedbirlerle büyük oranda engellenebilir. Korunma, sıcak havalarda bilinçli davranmaktan geçer. Bu bilinç, öncelikle Sıcak çarpması nedir? Sorusunu ve ciddiyetini anlamayı gerektirir. İşte hipertermiyi önlemek için atılması gereken adımlar:

1.Bolca Sıvı Tüketin: Vücudun en önemli soğutma sistemi olan terleme için yeteri kadar sıvıya sahip olmak şarttır. Susamayı beklemeden düzenli olarak su için. Yanınızda her zaman bir şişe su bulundurun. Fiziksel aktivite yapıyorsanız, aktiviteden önce, esnasında ve ardından su tüketimini artırın. Yalnızca su değil, terle kaybedilen sodyum ve potasyum gibi elektrolitleri de yerine koymak önemlidir. Bunun için doğal maden suları, ayran, ev yapımı az şekerli kompostolar ya da doktor onayıyla sporcu içecekleri de tüketilebilir. Alkol, kafeinli içecekler ve aşırı şekerli içeceklerden uzak durun. Bu sıvılar idrar söktürücü etki göstererek vücudun daha çok su kaybetmesine sebep olabilir.

2.Doğru Giyinin: Kıyafetleriniz cildinizin nefes almasına izin vermelidir. Açık renkli, hafif, bol ve pamuk, keten gibi doğal kumaşlardan yapılmış kıyafetler tercih edin. Açık renkler güneş ışığını yansıtırken, bol kıyafetler hava sirkülasyonuna izin vererek terin buharlaşmasını kolaylaştırır. Koyu renkli, dar ve sentetik giysiler de güneşi ve ısıyı emerek vücut sıcaklığını bir fırın gibi içeride hapseder. Dışardayken geniş kenarlı bir şapka ve UV korumalı güneş gözlüğü kullanmak da önemlidir.

3.Zamanlamayı Ayarlayın: Günün en sıcak saatleri olan 10:00 ile 16:00 arasında, mecbur olmadıkça dışarıda yoğun fiziksel aktivitelerden kaçının. Spor, koşu, bahçe işleri gibi efor isteyen işlerinizi sabahın erken saatlerine ya da akşam serinliğine erteleyin. Eğer bu saatlerde dışarıda çalışmak zorundaysanız, sık sık gölgede ya da serin bir yerde mola verin ve bolca sıvı tüketin.

4.Serin Ortamlarda Kalın: Günün en sıcak zamanlarında klimalı ortamlarda zaman geçirmeye çalışın. Klimanız yoksa, serin duşlar ya da banyolar almak vücut sıcaklığınızı düşürmenin etkili bir yöntemidir. Evinizi serin tutmak adına gündüzleri güneş gören pencereleri perdeler ya da panjurlarla kapalı tutun, geceleri de pencereleri açarak serin havanın içeri girmesini sağlayın. Vantilatörler havayı serinletmez ancak hava akımı oluşturarak terin buharlaşmasına destek olur; vantilatörün önüne bir kap buz koymak daha serin bir etki oluşturur.

5.Asla Park Halindeki Araç İçerisinde Beklemeyin: Bu kural yalnızca bir uyarı değil, hayati bir sorumluluktur. Güneşli bir günde park halindeki bir arabanın içi, dışarıdaki sıcaklık 25-30^oC olsa bile, 10 dakika içerisinde 45-50^oC’ye, yarım saatte de 60^oC’nin üzerine çıkabilir. Camı hafif aralık bırakmak bu durumu engellemez. Bu ortam, bir çocuk ya da evcil hayvan için dakikalar içerisinde ölümcül bir hale gelir.

6.Tehlike Gruplarına Dikkat Edin: Yaşlılar, bebekler, kronik hastalığı olanlar ve yalnız yaşayan komşularınızı sıcak havalarda düzenli bir şekilde kontrol edin. Bu kişilerin yeterli sıvı alıp almadığından ve serin bir ortamda bulunduklarından emin olun.

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım ve Tedavi

Sıcak çarpması şüphesi, anında müdahale edilmesi gereken bir acil durumdur. Doğru ilk yardım hayat kurtarabilir ve kalıcı hasar tehlikesini azaltabilir. Sıcak çarpması için ne yapılır sorusundan önce, durumun aciliyetini anlamak için sıcak çarpması nedir? diye yeniden düşünmek gerekir.

İlk Yardım Adımlar:

Hemen 112’yi Arayın: Sıcak çarpması, hastane ortamında tedavi gerektiren ciddi bir durumdur. Bilinç kaybı ya da kafa karışıklığı gibi semptomlar varsa, bir saniye dahi beklemeden acil tıbbi yardım çağırın.

Bireyi Serin Bir Yere Taşıyın: Hastayı hemen güneşten uzaklaştırarak gölge ya da klimalı bir ortama alın.

Bedeni Aktif Olarak Soğutun: Ambulans gelene dek vücut sıcaklığını düşürmeye çalışmak en önemli aşamadır.

• Bireyin üstündeki fazla ve sıkı kıyafetleri çıkarın.
• Mümkünse, kişiyi serin bir duşun altına sokun ya da bir küvete soğuk su doldurarak içerisine yatırın.
• Bu olanaklar yoksa, vücuduna soğuk su püskürtün ya da soğuk, ıslak bezler, havlular ya da süngerlerle bütün vücuduna kompres yapın. Özellikle baş, boyun, koltuk altı ve kasık gibi kan damarlarının yüzeye yakın olduğu kısımlara odaklanın.
• Bir vantilatör ya da yelpaze ile sürekli hava akımı sağlayarak buharlaşmayı hızlandırın. Bu, cildin soğumasına destek olur.

Sıvı Vermekten Kaçının: Bireyin bilinci yerinde değilse, kafa karışıklığı yaşıyorsa ya da nöbet geçiriyorsa, boğulma tehlikesine karşı kesinlikle ağızdan sıvı vermeyin. Bilinci tamamen açık ve yutkunabiliyorsa, küçük yudumlarla su verilebilir.

Nöbet Durumunda Emniyeti Sağlayın: Eğer birey nöbet geçiriyorsa, çevresindeki sert ya da kesici cisimleri uzaklaştırarak yaralanmasını engelleyin. Başına yumuşak bir destek koyun, fakat hareketlerini kısıtlamaya çalışmayın.

Bu ilk yardım adımları, profesyonel sağlık ekibi gelene dek geçen sürede kritik bir köprü görevi görür. Sıcak çarpması ne yapılır sorusunun en kritik cevabını, sıcak çarpması nedir? sorusunun getirdiği ciddiyetle anlamak gerekir: Hızlı soğutma ve acil tıbbi yardım kombinasyonudur.

Sıcak Çarpması Nasıl Tedavi Edilir?

Sıcak çarpması tedavisi, hastane ortamında, çoğunlukla yoğun bakım ünitelerinde devam eder. Tedavinin temel amacı, vücut sağlığını güvenli bir biçimde ve hızlıca düşürmek, organ fonksiyonlarını desteklemek ve olası komplikasyonları yönetmektir.

Hastanede uygulanan başlıca tedavi teknikleri şunlardır:

• Daldırma Yöntemi (Immersion): Özellikle genç ve efora bağlı sıcak çarpması vakalarında, vücut sıcaklığını düşürmenin en hızlı ve verimli yolu, hastayı soğuk ya da buzlu su dolu bir küvete yerleştirmektir. Bu teknikle ısı hızlıca vücuttan uzaklaştırılır, fakat yaşlı ya da kronik hastalığı olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Buharlaştırma Tekniği (Evaporasyon): Hastanın vücuduna ılık su püskürtülürken, aynı anda büyük fanlarla üzerine hava üflenir. Suyun buharlaşması, cildi etkili bir biçimde soğutur. Bu teknik, daldırmaya nazaran daha az invazivdir ve yaşlı hastalarda ya da daldırmanın mümkün olmadığı zamanlarda tercih edilebilir.
• Soğutucu Battaniyeler ve Buz Paketleri: Özel soğutucu battaniyeler hastanın çevresine sarılabilir. Aynı zamanda kan akışının yoğun olduğu boyun, kasık, koltuk altı ve sırt kısımlarına buz paketleri uygulanarak vücut ısısının düşürülmesine destek olunur.
• İntravenöz (IV) Sıvı Tedavisi: Dehidrasyonu düzeltmek ve dolaşımı desteklemek adına damar yolundan soğutulmuş serum fizyolojik verilir.
• Komplikasyonların Yönetimi: Hipertermi; böbrek yetmezliği, karaciğer hasarı, solunum sıkıntısı sendromu ve yaygın damar içi pıhtılaşma gibi ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. Tedai süresince doktorlar, bu organların işlevlerini yakından izler ve ortaya çıkan problemleri tedavi etmek için gerekli müdahaleleri yaparlar. Örneğin, nöbet geçiren hastalara antikonvülzan ilaçlar verilebilir.

Tedavi süreci, hastanın genel sağlık durumuna, yaşa ve sıcak çarpmasının şiddetine bağlı olarak değişir. Erken ve agresif tedavi, tam iyileşme şansını önemli oranda artırır.

Sıcak Çarpmasına Ne İyi Gelir?

Sıcak çarpması acil tıbbi müdahale isteyen bir durum olduğu için, evde iyi gelen tekniklerden çok, tıbbi tedavi sonrası iyileşme sürecini destekleyen etkenlerden bahsetmek daha doğrudur. Bu süreçte akılda tutulması gereken, sıcak çarpması nedir? sorusunun vücutta bıraktığı etkilerdir. Hastaneden taburcu olduktan sonra;

• Bol Bol Dinlenme: Vücut, büyük bir travma ve stres yaşamıştır. Organların ve sistemlerin kendini onarması için yeterli dinlenme önemlidir. Doktorunuzun tavsiye ettiği süre boyunca fiziksel aktivitelerden kesinlikle kaçının.
• Hidrasyonu Sürdürme: Vücudun sıvı ve elektrolit dengesini tekrardan kurmak çok önemlidir. Yalnızca su değil, sodyum ve potasyum gibi kaybedilen mineralleri içeren içecekler tüketmek yararlı olabilir. Doktorunuza danışarak sizler için en uygun sıvı alım programını oluşturun.
• Serin Ortamda Kalma: Vücut, sıcak çarpması geçirdikten sonra bir süre daha sıcaklığa karşı daha hassas olur. Bundan dolayı, iyileşme sürecinde serin ve iyi havalandırılmış ortamlarda bulunmaya önem verin.
• Hafif Beslenme: Vücudu yormayacak, sindirimi kolay ve besleyici gıdalar tüketin. Bol sebze, meyve ve hafif protein kaynakları içeren bir diyet, iyileşmeye destekler.
• Doktor Kontrollerini Aksatmama: Taburcu olduktan sonra doktorunuzun belirlediği kontrol randevularına muhakkak gidin. Bu kontroller, böbrek ya da karaciğer işlevlerinde olası geç komplikasyonların erken teşhisi ve takibi için kritik önem taşır.
• Alkol ve Kafeinden Uzak Durma: Bu maddeler vücudun sıvı dengesini ve ısı düzenleme mekanizmalarını negatif etkiler. İyileşme sürecinde bu tarz içeceklerden tamamen kaçınmak en doğrusudur.

Unutmayın ki sıcak çarpması sonrası en iyi gelen şey, vücuda kendini toparlaması adın zaman ve doğru şartları tanımaktır.

Bebeklerde Sıcak Çarpması

Bebekler ve küçük çocuklar, sıcak çarpmasına karşı en savunmasız gruplardan bir tanesidir. Bunun birkaç sebebi vardır: Vücut ısılarını düzenleme kabiliyetleri henüz tam olarak gelişmemiştir ve en önemlisi, rahatsız olduklarını net bir şekilde ifade edemezler. Bundan dolayı aileler için sıcak çarpması nedir? ve özellikle bebeklerde nasıl tanınır sorusunun yanıtı kritik önemdedir.

Bebeklerde sıcak çarpmasının belirtileri yetişkinlerden biraz farklı olabilir ve daha sinsi ilerler;

• Yüksek Ateş: Vücut sıcaklığının 39-40^oC’ye ulaşması, fakat terlemenin olmaması ya da çok az olması.
• Ciltte Kızarıklık ve Kuruluk: Cilt dokunulduğu zaman sıcak ve kurudur.
• Huzursuzluk ya da Letarji: Bebek normalden çok daha fazla ağlayabilir, huzursuz olabilir ya da tam tersi, aşırı derecede uykulu, halsiz ve tepkisiz görünebilir.
• Hızlı ve Yüzeysel Nefes Alıp Verme: Solunumun hızlanması önemli bir işarettir.
• Kusma: Vücudun strese verdiği bir tepki olabilir.
• Bıngıldağın Çökük Olması: Başın üzerindeki yumuşak nokta olan bıngıldağın normalden daha çökük görünmesi, ciddi sıvı kaybının bir işareti olabilir.
• Gözyaşsız Ağlama ve Az İdrar: Bebeğin bezi uzun süre kuru kalıyorsa ya da ağladığında gözyaşı gelmiyorsa, bu dehidrasyon belirtisidir.

Bebeklerde bu belirtilerden herhangi biri fark edildiği zaman, hemen bir doktora başvurmak ya da acil sevişe gitmek kritik önem arz eder. Beklerken, bebeğin üzerindeki giysileri çıkarmak ve vücudunu ılık bir bezle silerek serinletmeye çalışmak doğru bir ilk yardım adımıdır.

Sıcak Çarpması ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Hipertermiyle ilgili sıklıkla sorulan sorular ve sıcak çarpması nedir? sorusuna dair merak edilenler:

Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?

Hiperterminin en önemli ve ayırt edici belirtileri üç ana grupta toplanır: 40^oC (104^oF) ve üzeri yüksek vücut sıcaklığı. Merkezi sinir sistemi işlevlerinde bozulma; bu durum kafa karışıklığı, oryantasyon bozukluğu, konuşma güçlüğü, aşırı sinirlilik, denge kaybı, nöbet ve hatta koma şeklinde ortaya çıkabilir. Cilt değişiklikleri; klasik sıcak çarpmasında cilt sıcak, kırmızı ve kuruyken, efora bağlı sıcak çarpmasında sıcak ve nemli olabilir. Bu semptomlara ilaveten hızlı ve güçlü nabız, hızlı solunum, şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma da sıklıkla gözlenir.

Sıcak çarpınca ne yapılmalı?

Sıcak çarpması tıbbi bir acil durumdur ve ilk yapılacak şey tereddüt etmeden 112’yi aramaktır. Profesyonel destek yoldayken, hastaya destek olmak için şunlar yapılmalıdır: Kişiyi hemen güneşten uzaklaştırıp gölge ya da klimalı bir alana taşıyın. Üzerindeki bütün sıkı ve fazla kıyafetleri çıkartın. Vücut sıcaklığını mümkün olan en hızlı biçimde düşürmeye başlayın. Bunun için en etkili yollar, kişiyi soğuk suya daldırmak ya da vücuduna soğuk su püskürtüp aynı anda yelpazelemektir. Soğuk ve ıslak bezleri koyun, kasık ve koltuk altlarına yerleştirmek de destek olur. Kişinin bilinci kapalıysa ya da bulanıksa kesinlikle ağızdan sıvı vermeyin ve yan yatış pozisyonuna getirerek solunum yolunu açık tutun.

Sıcak çarpması kaç gün sürer?

Bu soruya net bir yanıt vermek zordur zira süreç kişiden kişiye değişiklik gösterir. Sıcak çarpması ne kadar sürer sorusunun yanıtı birkaç adımlıdır. Akut, hayatı tehdit eden dönem, hastanede yapılan hızlı soğutma ve destek tedavileriyle çoğunlukla ilk 24-48 saat içerisinde kontrol altına alınır. Hastanede kalış süresi, komplikasyonların varlığına bağlı olarak birkaç günden birkaç haftaya kadar uzayabilir. Tam iyileşme ise çok daha uzun bir süreçtir. Vücudun, özellikle sinir sistemi ve diğer organların kendisini toparlaması haftalar, hatta aylar sürebilir. Pek çok hasta, olaydan sonra aylarca devam eden ısıya karşı hassasiyet, yorgunluk ve nörolojik belirtiler yaşayabilir.

Sıcaktan bunalma belirtileri nelerdir?

Sıcaktan bunalma, diğer ismiyle sıcak bitkinliği ya da ısı yorgunluğu, sıcak çarpmasının bir öncüsü olarak kabul edilen daha hafif bir durumdur. Sıcak çarpmasından en temel farkı, bilinç durumunun normal olmasıdır. Semptomlar şunlardır; aşırı ve yoğun terlemek, soluk, soğuk ve nemli bir cilt, yorgunluk, halsizlik ve bitkinlik hissi, baş dönemsi, sersemlik, ayaktayken bayılma hissi, hızlı ama zayıf nabız, kas krampları, baş ağrısı ve bulantı. Bu semptomlar fark edildiği zaman kişi hemen seri bir yere alınmalı, yatırılıp ayakları hafifçe yükseltilmeli ve bol bol su ya da elektrolitli içecekler içirilmelidir.