Radyoloji

Radyoloji, hastalıkların tanı ve tedavisinde görüntüleme yöntemlerini kullanan tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Söz konusu alanda çalışan hekimler, radyolog olarak adlandırılır ve röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ya da nükleer tıp gibi çeşitli teknikleri kullanarak vücudun iç yapılarının ayrıntılı görüntülerini elde ederler. Ayrıca branş, hastalıkların saptanmasının yanı sıra görüntüleme eşliğinde gerçekleştirilen girişimsel işlemlerle tedavi edici bir rol de üstlenir.

Osmangazi Aritmi Randevu Al    Çekirge Aritmi Randevu Al    İnegöl Aritmi Randevu Al

Osmangazi Aritmi Randevu Al       İnegöl Aritmi Randevu Al

Radyoloji Nedir?

“Radyoloji nedir?” sorusuna; çeşitli görüntüleme teknikleri aracılığıyla vücudun iç yapısını inceleyen bir tıp dalıdır, şeklinde yanıt verilebilir. Söz konusu alan; nükleer tıp, tanısal ve girişimsel radyoloji olmak üzere üçe ayrılır.

Multidisipliner bir disiplin de olan radyoloji; onkoloji, nöroloji ve kardiyoloji gibi branşlarla iş birliği yapar. Radyolojik görüntüleme yöntemleri ve özellikleri ise aşağıdaki gibidir:

• X-ray, iyonize radyasyon kullanarak kemik yapılar, akciğerler ve dişler gibi sert dokuların görüntülenmesini sağlar. Bu noktada kemik kırıkları, akciğer enfeksiyonları, diş çürükleri ve bazı tümörlerin teşhisinde sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir. Hem düşük maliyetli hem de kolay ve hızlı uygulanabilir olduğu için rutin kontrollerde sıklıkla kullanılır.
• Real-time görüntüleme sağlayan ultrason, karaciğer yağlanması ve safra taşı gibi durumları ortaya çıkarır. Doppler USG ile damarsal patolojiler incelenir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT), travma vakalarında iç organ yaralanmalarını ve pulmoner emboliyi detaylı gösterir.
• Manyetik rezonans (MR), radyo dalgaları kullanarak vücudun detaylı görüntülerini oluşturan non-invaziv bir yöntemdir. Bu çerçevede beyin, omurilik, eklemler ve iç organlar gibi yumuşak dokuların durumunu değerlendirmek için kullanılır. Radyasyon içermemesi ve yüksek kontrast çözünürlüğü sayesinde tümörler, inflamatuar hastalıklar ve nörolojik patolojilerin teşhisinde sıklıkla tercih edilir.
• PET-CT, onkolojide metastaz taraması ve metabolik aktivite değerlendirmesi yapar.

Söz konusu alanda minimal invaziv tekniklerle biyopsiler ve tedaviler de uygulanır. Radyofrekans ablasyon, TIPS (transjuguler intrahepatik portosistemik şant) ve anjiyografik embolizasyon gibi işlemlerle cerrahiye alternatif oluşturulur. Ayrıca 3D rekonstrüksiyon ve yapay zeka destekli görüntü analizleri gibi teknolojik gelişmeler, radyolojik tanı doğruluğunu artırır. Örneğin; difüzyon ağırlıklı MR, iskemik inmelerin ilk 30 dakikada saptanmasını sağlar ve trombolitik tedavi penceresini genişletir.

Radyoloji Neye Bakar?

“Radyoloji neye bakar?” sorusuna; ilgili alan, çeşitli yöntemlerle kemik, organ ve yumuşak dokuları inceleyerek hastalıkları tespit eder, şeklinde cevap verilebilir. Bunun yanı sıra branş tanı koymanın yanı sıra hastalıkların seyrini takip etme ve tedavilere yanıtı değerlendirme imkanı da tanır. Branşın ilgi alanına giren rahatsızlıklar ise aşağıdaki gibidir:

• Kırık ve çıkıkların tespiti, osteoporoz değerlendirmesi, dejeneratif eklem hastalıkları, kemik tümörleri
• Akciğer kanseri ve metastazları, zatürre ve tüberküloz gibi enfeksiyonlar, pulmoner emboli
• Omurilik yaralanmaları, fıtıklar, beyin kanamaları, Multiple Skleroz gibi demiyelinizan hastalıklar
• Böbrek taşları, karaciğer sirozu, safra kesesi iltihapları, bağırsak tıkanıklıkları
• Periferik damar tıkanıklıkları, kalp kapak hastalıkları, aort anevrizma ve diseksiyonları
• Meme kanseri taraması, over kistleri, rahim anomalileri

Radyoloji; biyopsi işlemleri, tümör ablasyonları, anjiyografik embolizasyonlar gibi girişimsel uygulamalarla da ilgilenir. Aynı zamanda PET-CT ile kanser metastaz taraması, difüzyon MR sayesinde de erken beyin iskemisi tespiti gerçekleştirilir.

Radyoloji raporları, radyologlar tarafından klinik ön tanı dikkate alınarak yorumlanır. Dolayısıyla görüntüleme yöntemi seçimi; hastanın yaşı, cinsiyeti, şikayetleri ve öyküsüne göre şekillendirilir.

Radyoloji Bölümü Tanı Tedavi Hizmetleri

Radyoloji bölümü, modern görüntüleme tekniklerinden yararlanarak hastalıkları teşhis eder. Bunun yanı sıra ilgili alan; X-ışını, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ve mamografi gibi yöntemlerle vücudun tüm anatomik yapılarını detaylı bir şekilde inceler. Bursa radyoloji bölümü son teknoloji dijital tomosentez cihazlarla meme kanseri taramalarında %30 erken teşhis imkanı tanır. Bununla birlikte fonksiyonel MR ve difüzyon ağırlıklı görüntüleme gibi özel tekniklerle beyin tümörlerinin sınırları milimetrik düzeyde belirlenir.

Girişimsel radyoloji, geleneksel cerrahiden farklı olarak kesi yapmadan tedavi olanağı tanır. Radyofrekans ablasyon ile karaciğer tümörlerinin yakılması, anjiyografik embolizasyon ile kanamaların durdurulması ve perkütan nefrostomi gibi hayat kurtarıcı işlemler bu birimde gerçekleşir. Bursa radyoloji kliniklerinde uygulanan yeni nesil TIPS işlemi, siroz hastalarında karın içi sıvı birikimi sorununu kalıcı olarak çözer. Hasta, söz konusu yöntemlerde iğne deliği büyüklüğündeki kesiler kullanıldığı için ertesi gün normal hayatına döner.

Branş, görüntülemenin yanı sıra kişiselleştirilmiş tedavi planlamasının da merkezinde yer alır. Bu çerçevede PET-CT ile kanser metastaz haritalaması yapılarak radyoterapi alanları belirlenir. Ayrıca intraoperatif MR sistemleriyle de beyin cerrahisi sırasında gerçek zamanlı görüntüleme sağlanır. Radyomik analizler sayesinde tümörlerin genetik profilleri tahmin edilir ve hedefe yönelik tedaviler planlanır.

Alanda yapılan çalışmalar, yapay zeka destekli görüntü işleme sistemlerinin, radyologların meme kanseri tanısındaki başarı oranını önemli ölçüde artırdığını ortaya koymuştur. Bu kapsamda PET-MR gibi hibrit görüntüleme sistemleri sayesinde tek seansta hem anatomik hem de metabolik bilgiler elde edilir. 

Hangi Belirtilerde Radyoloji Randevusu Alınır?

Branş, vücuttaki pek çok hastalığın teşhisinde kilit rol oynayan görüntüleme yöntemlerini kullanır. Uzman doktorlar, hastanın şikayetlerinin kaynağını belirlemek ve tedavinin seyrini takip etmek için radyolojik inceleme ister. Randevu gerektiren belirtiler ve ilgili görüntüleme yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Ani başlayan karın ağrısı, apandisit veya taş şüphesini ortaya çıkarır. İlgili durumlarda sorunun kaynağını tespit etmek için ultrason veya BT’den yararlanılır. Öte yandan kırık şüphesinde X-ray, kompleks vakalarda ise BT görüntüleme yöntemi kullanılır. Eklemlerde hareket kısıtlılığı söz konusuysa MR ile bağ/kıkırdak hasarı olup olmadığına da bakılır.
• Uzun süreli baş ağrısından şikayet edenler, kontrastlı MR ile tümör araştırmasına tabi tutulur. Baş dönmesi ve güç kaybı sorunu yaşayanlara beyin kanaması/inme taraması için acil BT uygulanır. Kol/bacakta uyuşma varsa spinal MR ile fıtık olup olmadığı tespit edilir.
• Geçmeyen öksürük ve nefes darlığı sorunu için akciğer filmi (X-ray) veya toraks BT yönteminden yararlanılır. Tüberküloz ve kanser incelemesi içinse hastaya HRCT taraması uygulanır.
• Baryumlu özofagus grafisi, yutma güçlüğü sorununun altında yatan nedeni ortaya çıkarır.
• Meme kanseri, birçok kadının hayatını tehdit eden önemli bir sağlık sorunudur. Bu noktada mamografi, 40 yaş üstünde bu hastalığın var olup olmadığını anlamaya yarayan bir görüntüleme yöntemidir. Öte yandan gençlerde ise ultrason aracılığıyla meme kanseri teşhisi gerçekleştirilir.

İdrarda kan, böbrek taşı ve tümör belirtisi olabilir. Radyoloji doktoru, hastayı böbrek taşı şüphesiyle ultrasona gönderebilir. Öte yandan tümör şüphesi varsa BT ürografi yönteminden yararlanılır. Bu noktada Bursa radyoloji bölümü, bu belirtilerle başvuran hastalara hızlı tanı protokolleri uygular. Örneğin; triple- faz BT, akut- karın ağrısı gibi durumlarda 15 dakikada kesin tanı konulmasını sağlar.

Uzmanlar, belirtilerin hangi görüntüleme yöntemini gerektirdiğine karar verir. Ayrıca bu süreçte hastanın özel durumu da dikkate alınır. Örneğin; BT ve X-ray gibi radyasyon içeren tetkikler, hamileler için riskli olabilir. Öte yandan MR, manyetik alan sebebiyle metal implantlı hastalara uygulanmayabilir. Günümüzde yapay zeka destekli taramalar da meme ve akciğer kanserinde belirtiler ortaya çıkmadan erken teşhisi mümkün hale getirir.

Radyoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Radyoloji, tıbbın dijital gözleri olarak adlandırılan ve vücudun her köşesini görünür kılan bir bilim dalıdır. Gelişen teknoloji sayesinde milimetrik lezyonları dahi tespit edebilen alan, hastalıkların teşhisinden tedavisine kadar birçok süreçte belirleyici rol oynar. Aşağıdaki başlıklarda branşın ilgi alanına giren hastalıklardan bahsedilmiştir:

Nörolojik Hastalıklar

Nörolojik hastalıklar; beyin sinir cerrahisi, omurilik ve periferik sinir sistemini etkileyen kompleks patolojilerdir. Radyolojik görüntüleme, ilgili hastalıkların tanısında kritik rol oynar. Bu noktada manyetik rezonans görüntüleme; beyin tümörlerinin lokalizasyonu, boyutu ve çevre dokulara invazyonunun değerlendirilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Öte yandan difüzyon ağırlıklı görüntülemeyle iskemik inmelerin ilk 30 dakika içinde tespiti mümkün hale gelir. Fonksiyonel MR ise beyin cerrahisi planlamasında elzem olan motor ve konuşma alanlarının haritalanmasını sağlar.

MR spektroskopi, MS gibi demiyelinizan hastalıklarda aktif plakların ayırt edilmesine ve tedavi yanıtının takibine olanak tanır. Perfüzyon MR ile beyin tümörlerinde anjiyogenez derecesi değerlendirilir. Öte yandan PET-CT, özellikle epilepsi odaklarının lokalizasyonunda ve nörodejeneratif hastalıkların erken tanısında kullanılır. Bursa radyoloji bölümünde intraoperatif MR sistemleri sayesinde de beyin cerrahisi sırasında gerçek zamanlı görüntüleme yapılır.

Onkolojik Hastalıklar

Radyolojik görüntüleme yöntemleri, onkolojik hastalıkların teşhis ve takibinde önemli bir rol oynar. Bu çerçevede dijital mamografi ve tomosentez teknolojileri, meme kanseri taramalarında milimetrik boyuttaki lezyonların dahi erken evrede yakalanmasını sağlar. Ayrıca radyoloji teknikeri tarafından gerçekleştirilen kontrastlı MR görüntüleme, yoğun meme dokusuna sahip hastaların durumu hakkında ek bilgi sunar. Akciğer kanseri şüphesinde devreye giren BT taramaları, 5 mm’den küçük nodüllerin takibine olanak tanır.

Multiparametrik MR görüntüleme, karaciğer tümörü vakalarında lezyonların karakterizasyonunda ve tedavi planlamasında yol gösterici olur. Radyofrekans ablasyon gibi girişimsel radyolojik yöntemler ise cerrahiye alternatif tedavi seçenekleri sunar. Öte yandan multiparametrik prostat MR, PI-RADS skorlama yöntemiyle prostat kanseri tanısında lezyonların malignite potansiyelini değerlendirir. Rektal ultrason eşliğinde yapılan hedefe yönelik biyopsiler de tanı doğruluğunu artırır.

Kardiyovasküler Hastalıklar

Kalp ve damar sisteminin detaylı bir şekilde değerlendirilmesini sağlayan radyolojik yöntemler, kardiyovasküler hastalıkların erken teşhisini mümkün hale getirir. Minimal invaziv bir yöntem olan koroner BT anjiyografi, kalp damarlarındaki darlık ve tıkanıklıkların yüksek oranda doğrulukla belirlenmesine imkan tanır. Ayrıca kalsiyum skorlama ile de koroner hastalığı riski öngörülür. Ekokardiyografi ise kalp kapak fonksiyonlarının ve kasılma performansının değerlendirilmesinde kullanılan bir görüntüleme yöntemidir.

Manyetik rezonans anjiyografi, aort anevrizması ve diseksiyonlarının detaylı anatomik değerlendirilmesinin yapılmasını sağlar. Söz konusu yöntem, kontrast madde kullanılmaması gereken hastalara güvenli bir şekilde uygulanır. Doppler ultrasonografi ise damar tıkanıklıklarının ve kan akım hızlarının değerlendirilmesi için kullanılan bir yöntemdir. Öte yandan ventilasyon/perfüzyon sintigrafisi de özellikle kontrast madde alerjisi olan hastalara tanı konulmasını kolaylaştırır.

Kas- İskelet Sistemi Hastalıkları

Kas-iskelet sistemi hastalıklarının teşhisinde önemli bir rol oynayan radyolojik yöntemler, kemik ve yumuşak dokuların ayrıntılı değerlendirilmesini sağlar. Bu bağlamda x-ray; kırık, çıkık ve deformite gibi kemik patolojilerinin ilk basamak görüntüleme yöntemi olarak kullanılır. Bunun yanı sıra stres kırıklarının erken dönemde tespiti için yüksek çözünürlüklü dijital sistemlerden yararlanılır. Radyoloji bölümleri, MR sayesinde eklem kıkırdakları, menisküsler ve bağlar gibi yumuşak doku yapılarını da değerlendirir.

Bilgisayarlı tomografi, kompleks kemik kırıklarının ve tümörlerinin üç boyutlu rekonstrüksiyonunu sağlayarak cerrahi planlamaya katkıda bulunur. DEXA kemik mineral yoğunluğu ölçümleri, osteoporoz değerlendirmesinde temel standart olarak kabul edilir. Öte yandan kantitatif BT ile vertebral kırık riski daha hassas bir şekilde belirlenir. Ultrasonografi ise bursit ve tendinit gibi yüzeysel patolojilerin gerçek zamanlı değerlendirilmesine olanak tanır.

Abdominal Hastalıklar

Radyolojik görüntüleme yöntemleri, karın içi organların detaylı değerlendirilmesini sağlayarak abdominal hastalıkların teşhisine katkıda bulunur. Bu bağlamda ultrasonografi; safra kesesi taşları, karaciğer yağlanması ve böbrek patolojilerinin değerlendirilmesinde kullanılan temel bir görüntüleme yöntemidir.

Kontrastlı abdominal BT, akut batın tablosunda apandisit, divertikülit ve barsak obstrüksiyonu gibi acil patolojilerin hızlı bir şekilde teşhis edilmesini sağlar. İlgili yöntem aynı zamanda karaciğer, pankreas ve böbrek tümörlerinin evrelendirilmesinde de kritik rol oynar. MR görüntüleme ise MRCP tekniğiyle safra yolları ve pankreas kanalı anatomisini non-invaziv şekilde gösterir.

Karaciğer fibrozisinin değerlendirilmesinde kullanılan geçici ve MR elastografi gibi teknikler, biyopsi gereksinimini azaltır. Difüzyon ağırlıklı MR görüntüleme ise karaciğer lezyonlarının karakterizasyonunda kullanılır. Girişimsel radyoloji yöntemlerinden biri olan PTC ile de tıkanık sarılığından muzdarip olan hastalara palyatif drenaj uygulanabilir.

Kadın Hastalıkları

Üreme organları ve meme dokusunun en doğru şekilde değerlendirilmesini sağlayan radyolojik görüntüleme yöntemleri, doktorlara erken teşhis imkanı tanır. Bu çerçevede transvajinal ultrason, endometriozis ve over kistlerinin tanısında kritik rol oynar. Pelvik MR ise uterus miyomlarının lokalizasyonu ve boyutunun belirlenmesine olanak tanır. Ayrıca bu yöntem jinekolojik kanserlerin evrelendirilmesinde de altın standart olarak kabul edilir.

Meme kanseri taramalarında kullanılan dijital mamografi ve tomosentez teknolojileri, mikrokalsifikasyonların erken evrede tespit edilmesini sağlar. Ayrıca fetal ultrason, hamilelik döneminde bebeğin gelişiminin takibi için rutin olarak uygulanır. Fetal MR ise nöral tüp efektleri gibi kompleks anomalilerin değerlendirilmesinde kullanılır.

Girişimsel radyoloji yöntemleri, kadın hastalıkları tedavisinde minimal invaziv seçenekler sunar. Bu doğrultuda uterin arter embolizasyonu, semptomatik miyomlu hastalarda cerrahiye alternatif etkili bir tedavi yöntemi olarak öne çıkar. Meme lezyonlarının stereotaktik veya ultrason eşliğinde biyopsisiyle tanısal doğruluk arttırılır. Öte yandan jinekolojik onkoloji branşında kullanılan PET-CT, endometrium ve serviks kanserlerinin evrelendirilmesinde önemli bir rol oynar.

Ürolojik Hastalıklar

Branşın ilgi alanına giren ürolojik hastalıklar, idrar yolları ve erkek üreme sistemini tehdit eden önemli sağlık sorunlarıdır. Bu noktada non-kontrast BT, böbrek taşlarının en kısa sürede tespit edilmesini sağlar. İlgili yöntem; taşın boyutu, lokalizasyonu ve üriner obstrüksiyon derecesini yüksek doğrulukla gösterir. Kontrastlı BT ve dinamik MR, renal kitlelerin karakterizasyonunda da önemli bilgiler sunar.

Doppler ultrason ve MR anjiyografi, ürolojik hastalıkların teşhisinde kullanılan non-invaziv yöntemlerdir. MR ve sistoskopi ise mesane tümörlerinin değerlendirilmesi sürecine önemli katkılarda bulunur.

Sıkça Sorulan Sorular

Radyolojik Görüntüleme Teknikleri Nelerdir?

X-ray (röntgen), BT (bilgisayarlı tomografi), MR (manyetik rezonans), ultrason ve PET (pozitron emisyon tomografisi) başlıca teknikler arasındadır. Farklı fiziksel prensiplere sahip olan her yöntem, dokuları detaylı bir şekilde analiz eder.

Radyolojik İncelemeler Güvenli midir?

Radyolojik incelemelerde risk, kullanılan yönteme ve maruz kalınan doza bağlı olarak değişir. X-ray ve BT gibi iyonlaştırıcı radyasyon içeren tekniklerde doz sınırlaması önem taşır. Öte yandan ultrason ve MR, manyetik dalgalarla çalıştığı için radyasyon riski söz konusu değildir.

Radyolojik İnceleme Sırasında Ağrı Hissedilir mi?

Radyolojik incelemelerin çoğu tamamen ağrısızdır ve haliyle hasta herhangi bir rahatsızlık hissetmez. Ancak enjeksiyon gerektiren kontrastlı tetkiklerde (BT anjiyografi, PET gibi) iğne batmasına benzer hafif bir rahatsızlık hissi oluşabilir. Ayrıca işlem sırasında hareketsiz kalınması gereken durumlarda kas ağrısına rastlanabilir.

Radyolojik Görüntüleme ile Hangi Hastalıklar Teşhis Edilebilir?

Radyolojik görüntüleme teknikleri; kanser, beyin kanaması, kemik kırıkları, iç organ anomalileri ve kalp-damar hastalıkları gibi rahatsızlıkların teşhisinde kullanılır. Örneğin; MR ile beyin tümörleri, BT sayesinde de akciğer nodülleri kolay bir şekilde tespit edilir.

Osmangazi Aritmi Randevu Al    Çekirge Aritmi Randevu Al    İnegöl Aritmi Randevu Al